Tracks

Tracks is een aanvulling op de rijopleiding voor jongeren van 18 tot en met 25 jaar, die minimaal een half jaar in het bezit zijn van een autorijbewijs. Tracks bestaat uit theoretische en praktische onderdelen. Tijdens het theoretische gedeelte wordt er onder andere informatie uitgewisseld, informatie gegeven over risico’s in het verkeer, hersensontwikkeling, rijtechniek, het afstellen van de spiegels, reageren in het verkeer, de effecten van alcohol en drugs en risicovolle verkeerssituaties. Het praktische deel bestaat uit o.a. remmen en uitwijken op nat en droog wegdek, vrachtwagen rijden en een rijstijlcheck op de openbare weg.

Beoordeling

1. Keuze van te beïnvloeden gedrag	★★★★★
2. Keuze van de doelgroep	★★★★★
3. Het formuleren van leerdoelen	★★★★★
4. Didactische uitgangspunten	★★★★★
5. Inhoud en vormgeving	★★★★★
6. Toetsing en evaluatie in programma	★★★★★
7. Handleiding en draaiboek	★★★★★
8. Implementatie van het programma	★★★★★
9. Procesevaluatie / gebruikerservaringen	★★★★★
10. Kwaliteit van de effectmeting*	★

N.b. Er zijn maximaal vijf sterren per onderdeel te behalen.
*De kwaliteit van de effectmeting velt geen oordeel over het effect van het product

Uitleg over het toetsoordeel van deze interventie.

Praktische informatie

Contactgegevens: Ingeborg Mulder (Drenthe), Margot Blauw, Arjan v.d. Zwaag
Kosten: Prijs op aanvraag

Verschijningsvorm

Tracks is een interventie van een dag opgebouwd uit twee theoretische onderdelen en vier praktische onderdelen.

Korte karakteristiek

Workshop Theorie A – Voertuigbeheersing
Deelnemers zitten in het instructielokaal en op interactieve wijze worden onderwerpen als remmen op nat en droog wegdek, bermrijden, snelheid, risicofactoren, stuur/zithouding, voertuigbediening, veiligheidssystemen besproken. Eigen ervaringen van deelnemers worden hierin meegenomen.

Workshops Remmen en uitwijken op droog(plateau) en nat wegdek(slipbaan)(praktisch met eigen auto)
De deelnemers krijgen een portofoon en gaan (indien mogelijk) in eigen auto mee de besloten baan op. Voor de deelnemers, die geen eigen auto tot hun beschikking hebben, staat een auto klaar. Op de baan legt de instructeur uit wat de doelen van de les zijn. Bij verschillende snelheden gaan de deelnemers één voor één remmen en uitwijken. Na de opdracht blijft één deelnemer staan en krijgt dan ter plaatse feedback van de instructeur (wat ging goed, wat kan beter).

Begin bij een lage snelheid en voer dit langzaam op. Geef deelnemers die geen ABS hebben extra instructie en tips om het voertuig op de juiste manier te besturen tijdens het remmen en uitwijken.
Voer bovenstaande nog een keer uit maar dan op nat wegdek.

Workshop Theorie B Gedrag in verkeer
Deelnemers zitten in het instructielokaal en op interactieve wijze worden onderwerpen als ontwikkeling, alcohol, drugs, afleiding, ervaring, eigen gedrag besproken.  Tijdens het gesprek en de presentatie komen de bovengenoemde leerdoelen aan bod.

Workshop Vrachtwagen rijden
Deelnemers rijden in een lesvrachtwagen om zelf te ervaren wat het is om een groot voertuig te besturen en om de dode hoeken van en groot voertuig te ontdekken.

Workshop Rijstijlcheck
De rijstijlcheck vindt in een personenauto plaats. Per drie deelnemers gaat een instructeur mee en ze wisselen tussentijds van plaats achter het stuur. De deelnemers geven elkaar feedback  op hun rijgedrag en de instructeur geeft hier nog aanwijzingen/tips bij.

Methodiek

Tracks biedt zes workshops aan. Deels praktisch, deels theoretisch. De workshops zijn tot stand gekomen vanuit feiten en cijfers rondom jongeren, risico-gedrag en het hoge percentage van betrokkenheid bij ongevallen (zie hoofdstuk 1). Tegelijkertijd heeft de ervaring van rijinstructeurs een grote bijdrage geleverd aan de invulling van de workshops. Dit zijn docenten met jarenlange ervaring op het gebied van het geven van rijlessen en zij kennen de hiaten in de rijlessen. Deze hiaten zijn uitgewerkt in de workshops en bouwen verder op het aanwezige niveau en vaardigheid van de deelnemers.

Binnen het project Tracks worden verschillende didactische werkvormen toegepast. Deze zijn wetenschappelijk onderbouwd en afgestemd op de huidige actualiteit en juistheid. De bronnen zijn terug te vinden in de bijgesloten literatuurlijst. Het programma sluit aan op de leerdoelen welke aangegeven staan in het leerdoelendocument PVE.

Het Directe instructiemodel
De deelnemers komen binnen met een bepaalde basiskennis. Deze basiskennis is beschikbaar middels de gemaakte voormeting. Daarnaast hebben de deelnemers al heel wat vaardigheden opgedaan in het verkeer door de rijopleiding, maar ook door de inmiddels opgedane eigen rijervaring. Tracks sluit hierop aan en biedt een vervolg op het reeds geleerde. Dit bieden we aan volgens het directe instructiemodel. Het directe instructiemodel is een model dat sinds de jaren 60 ingezet wordt. De basis van het directe instructiemodel is door de jaren heen verder ontwikkeld. In vele onderzoeken is deze manier van onderwijs geven effectief gebleken (wij-leren.nl). Het directe instructiemodel sluit aan bij de Zone van Naaste ontwikkeling (STIBCO, 2016).
Het is opgebouwd uit de volgende zes stappen:

1. Herhaling/wat weet je al
2. Uitleg, verbreden van kennis
3. Demo-oefening
4. Zelfstandig oefenen
5. Terugblik ten tijde van de oefening
6. Evaluatie

Het genoemde model wordt in vele facetten van het onderwijs succesvol toegepast Het activeert datgene wat je al weet en vandaar uit ga je verder met het uitleggen van een nieuw element. Dit wordt vervolgens gedemonstreerd en dan mag de deelnemer zelf gaan oefenen en ervaren. Meteen na de zelfstandige oefening wordt besproken wat goed ging, wat minder goed ging en aan het eind van de dag wordt over de gehele dag teruggekeken en de leerdoelen van de dag teruggekoppeld (Veenman, S. 2001).

Interactief onderwijs
Tegelijkertijd worden de workshops op een interactieve manier aanboden. Interactief onderwijs is niet enkel een vraag en antwoord gesprek. Door interactie op de juiste manier toe te passen wordt een actieve inbreng van de deelnemers gestimuleerd. Deze inbreng kan niet als goed of fout worden gezien, maar wordt juist als bespreekpunt in het gesprek meegenomen om samen op zoek te gaan naar een goede oplossing in de verschillende aangegeven situaties. De deelnemers brengen op deze manier hun eigen gedachten, kennis en ervaringen onder woorden om tot inzicht en bewustwording te komen en elkaar te activeren. Vanuit wetenschappelijk onderzoek blijkt deze vorm van onderwijs effectief om de genoemde redenen (Nelissen, J. 2016).

Werkvormen
In Tracks worden verschillende werkvormen gebruikt om aan te sluiten bij de gestelde leerdoelen:

• Onderwijsleergesprek: per workshop. Hier wordt de voorkennis geactiveerd, wordt uitgelegd wat de bedoeling is, teruggeblikt op de oefening en op de totale dag.
• Doceren: instructie waarbij nieuwe informatie verstrekt wordt welke nodig is voor het uitvoeren van de praktijkles. Er vindt kennisoverdracht plaats, er wordt samengevat en er worden onderwerpen herhaald die in een andere workshop al aan de orde zijn geweest.
• Demonstratie, oefening en opdrachten: De deelnemers demonstreren en oefenen de aangeboden leerstof o.a. in de vorm van remmen en uitwijken op nat en droog wegdek bij verschillende snelheden, vrachtwagen rijden en een rijstijlcheck op de openbare weg.

Tijdens de theoretische workshop vindt informatie- en kennisoverdracht plaats. Na de theoretische workshops volgt het geleerde in de praktijk te brengen. Door deze mix van praktijk en theorie nemen de deelnemers actief deel aan de training, worden ze aangezet tot het nadenken over hun eigen gedrag, zitten ze zelf achter het stuur en worden ze gestimuleerd om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen in het verkeer.

De theoretische lessen vinden klassikaal plaats en voor de praktijkoefeningen worden de deelnemers in meerdere groepjes ingedeeld. Er is ruimte voor ieders verhaal/inbreng/vraag. Er wordt ingespeeld op de behoefte van de deelnemers zonder de leerdoelen uit het oog te verliezen. Door de verschillende werkvormen kan er op elke behoefte ingespeeld worden.

Inzetbaarheid en gebruiksvoorwaarden

1.1 Organisatie en voorbereiding
Tracks is in opdracht van Regionaal Orgaan verkeersveiligheid Fryslân (ROF Friesland), Verkeerswijzer Groningen en het Verkeers- en Vervoersberaad Drenthe ontwikkeld door DIBO, SBV en Contact!? Onderwijsadviesbureau.

Uitvoerders kunnen jaarlijks een offerte indienen bij de drie genoemde provincies om Tracks uit te voeren. De opdracht wordt per provincie verleend onder de door hen gestelde voorwaarden. Deze voorwaarden worden in de subsidiebeschikkingen vastgelegd. Voorwaarden die o.a. onderdeel zijn van de subsidiebeschikking zijn: maximale groepsgrootte, voorwaarden voor deelname (leeftijd en minstens een half jaar in het bezit van het rijbewijs B), onderdelen training en intervisie/training instructeurs(scholingsplan). Deze voorwaarden zijn gesteld om de kwaliteit van de interventie hoog te houden en de juiste doelgroep te bereiken.

Dit deel van het draaiboek beschrijft hoe het organiseren van Tracks door de uitvoerder tot stand komt. In onderstaand schema worden de opdrachtverstrekkers genoemd, twee organisaties die ten tijde van het tot stand komen van dit draaiboek Tracks uitvoeren en een organisatie die jaarlijks de actualiteit en evaluaties waarborgt.

Opdrachtverstrekkers                                              Tweede contactpersoon
ROF: Margot Blaauw	Sipke van der Meulen
Verkeers- en vervoersberaad Drenthe Ingeborg Mulder	Robin Inpijn
Verkeerswijzer Groningen Arjan vd Zwaag	Nog nader te bepalen

Uitvoerder
DIBO, Karel Doormanstraat 15, 7825 VS  Emmen	Tweede contactpersoon
Niek Kuiper	Sarto van Rijswijk
0591-612942	0591-612942
info@opleidingscentrum-DIBO.nl	info@opleidingscentrum-DIBO.nl

Uitvoerder
SBV, De Knobben 100, 9202 XJ. Drachten	Tweede contactpersoon
Jelly Helmer	Marjolein van Eek
0621413624	0611071545
jelly@stichtingsbv.nl	marjolein@stichtingsbv.nl

Uitvoerder
Contact Onderwijsadviesbureau	Tweede contactpersoon
Geralda Vrieling 0610505692	Ronalt Vrieling 0618372558
info@contact-onderwijsadviesbureau.nl	ronalt@contact-onderwijsadviesbureau.nl

De op de verschillende onderdelen in te zetten instructeurs moeten voldoen aan de volgende criteria:

Instructeur/Chauffeur C of CE onderdeel vrachtwagen rijden op openbare weg
– gecertificeerd WRM rijinstructeur voor minimaal categorie C of CE;
– in het bezit van rijbewijs C of CE; 
– heeft pedagogische en didactische kennis en vaardigheden door opleiding of interne training;
– kan zelfstandig orde houden in een groep;
– ervaring met het lesgeven;
– ervaring met het geven van verkeerseducatielessen;
– ervaring in het onderwijzen van gedragsbeïnvloeding in het verkeer.

Instructeur onderdeel remmen en uitwijken op droog en/of nat wegdek:
– ervaren instructeur of gecertificeerd WRM rijinstructeur voor minimaal categorie B;
– in het bezit van rijbewijs B;
– heeft pedagogische en didactische kennis en vaardighedendoor opleiding of interne training;
– kan zelfstandig orde houden in een groep;
– ervaring met het lesgeven;
– kennis van het geven van verkeerseducatielessen;
– ervaring in het onderwijzen van gedragsbeïnvloeding in het verkeer.

Instructeur onderdeel rijstijlcheck op openbare weg:
– gecertificeerd WRM rijinstructeur voor minimaal categorie B;
– in het bezit van rijbewijs B;
– heeft pedagogische en didactische kennis en vaardigheden door opleiding of interne training;
– kan zelfstandig orde houden in een groep;
– ervaring met het lesgeven;
– kennis van het geven van verkeerseducatielessen;
– ervaring in het onderwijzen van gedragsbeïnvloeding in het verkeer.

Instructeur onderdeel bermrijden(demo).
– ervaren instructeur of gecertificeerd WRM rijinstructeur voor minimaal categorie B;
– in het bezit van rijbewijs B;
– heeft pedagogische en didactische kennis en vaardigheden door opleiding of interne training;
– kan zelfstandig orde houden in een groep;
– ervaring met het lesgeven;
– kennis van het geven van verkeerseducatielessen;
– ervaring in het onderwijzen van gedragsbeïnvloeding in het verkeer.

Instructeur theoretische onderdelen:
– ervaren instructeur of gecertificeerd WRM rijinstructeur voor minimaal categorie B;
– in het bezit van rijbewijs B;
– heeft pedagogische en didactische kennis en vaardigheden door opleiding of interne training;
– kan zelfstandig orde houden in een groep;
– ervaring met het lesgeven;
– kennis van het geven van verkeerseducatielessen;
– ervaring in het onderwijzen van gedragsbeïnvloeding in het verkeer.

Om Tracks goed te kunnen monitoren is er een digitale voor- en nameting ontwikkeld. De voor- en nameting bevatten kennis-, inzichts- en gedragsvragen gebaseerd op de leerdoelen. De vragen uit de voormeting corresponderen met gelijksoortige vragen in de nameting. Er zijn gewichten toegekend aan de antwoorden van de voor- en nameting om de effectiviteit van het project wetenschappelijk te kunnen bepalen en om te kunnen zien of de kennis en inzicht is toegenomen en het gedrag is verbeterd.

Tevens wordt aan het eind van elk onderdeel mondeling een evaluatie gedaan en aan het eind van de dag een dag-evaluatie voor zowel deelnemers als instructeurs. Aan de hand van deze evaluaties wordt het project goed gemonitord en aangepast daar waar nodig. Deze uitkomsten worden gecommuniceerd met de opdrachtverstrekker en de desbetreffende uitvoerder.

Elke uitvoerder is in het bezit van een scholingsplan voor nieuwe instructeurs. Jaarlijks wordt dit scholingsplan aan de hand van de actualiteit bijgesteld.

Alle in te zetten instructeurs dienen ingewerkt te zijn middels het scholingsplan. Ze zijn daardoor bekend met de projectdocumentatie, kennen de leerdoelen en weten hoe ze deze kunnen  uitwerken in de praktische en theoretische onderdelen. Een nieuwe instructeur dient een eerste keer met een ervaren iemand meel te open. In de loop van de dag kan diegene zelf de lessen, onder begeleiding, gaan verzorgen. Bij gebleken geschiktheid en verlenging van de opdracht kunt u de nieuwe instructeur blijvend inzetten.

Uitvoerders zijn zelf verantwoordelijk voor het actueel houden van de data op hun website. Klikt een deelnemer op gewenste regio en datum, dan krijgt de deelnemer het juiste aanmeldformulier. In de bevestigingsbrief staat dan de link voor de voormeting vermeld. Deze dient de deelnemer in te vullen. Contact Onderwijsadviesbureau draagt, voor de effectmeting en bijsturing van Tracks, zorg voor het ontwikkelen en monitoren van voor- en nameting en de evaluaties.

Optie voor uitvoerder
De uitvoerder kan ervoor kiezen om i.v.m. de werving een convenant met een verzekeraar te sluiten. Deze verzekeraar geeft na deelname aan de training een relevante korting op de verzekeringspolis.

Gemeentehuis en rijschoolhouders
Neem contact op met gemeenten en rijschoolhouders om daar Tracks te kunnen promoten. Op het gemeentehuis kan bijvoorbeeld bij uitdelen rijbewijs een flyer voor Tracks meegegeven worden.

1.2 indienen subsidie aanvraag en toekenning
Vraag tijdig subsidie aan bij de desbetreffende provincie. Na het gunnen van de opdracht stelt u data van uitvoering vast.

1.3  Plannen
Na het vastleggen van data van uitvoering neemt u contact op met de instructeurs om hun beschikbaarheid op te vragen en vast te leggen.

Het aantal deelnemers is afhankelijk van de baancapaciteit. 

• Voor onderdeel A (remmen en uitwijken op droog/nat wegdek) is de groepsgrootte per instructeur max. 6 deelnemers voor een goede effectiviteit en doorloop van het dagprogramma.
• Bij het theoriegedeelte van onderdeel A kunnen de groepen samengevoegd worden tot maximaal 12 deelnemers.
• Voor onderdeel B (rijstijlcheck en vrachtwagen rijden) kunnen per instructeur max 3 deelnemers ingedeeld worden, deze gaan alle drie mee in de auto/vrachtwagen.
• Voor het theoretische gedeelte van onderdeel B kunnen de groepen samengevoegd worden tot maxmimaal 12 deelnemers.

Wanneer deelnemers bij aanmelding aangeven geen eigen auto tot hun beschikking te hebben dient er een auto beschikbaar gesteld te worden.

Wanneer er meerdere deelnemers geen auto hebben verdeel deze deelnemers dan over de verschillende onderdelen van remmen op nat en droog wegdek, zodat er een goede doorloop blijft tijdens deze onderdelen. Het maximum aantal deelnemers voor deze groepen is 6 personen in verband met goede doorloop en effectiviteit van de interventie.

Bij het inplannen van de instructeurs ga je uit van je maximale baancapaciteit. Twee weken van tevoren bepaal je aan de hand van de aanmeldingen of alle ingeplande instructeurs benodigd zijn of stel dit bij.

Reserveer de baan, vrachtauto’s en lesauto’s voor de geplande data.

Loop één week voor uitvoering van Tracks het draaiboek van de geplande dag door: hoeveel deelnemers tot dusver, aanwezige deelnemers, in te zetten materialen, gereserveerde ruimtes en baan.

Stuur de instructeurs een herinneringsmail met het draaiboek instructeurs, planning van de dag, de link naar de powerpoint en de link naar het evaluatieformulier voor instructeurs. Bespreek met de instructeurs dat de beschikbaar gestelde materialen bij het maken van de afspraak meegenomen worden (bijvoorbeeld lesauto). Wijs ze op het doornemen van het lesmateriaal, eventuele presentatie en leerdoelen.

Stuur uiterlijk twee dagen van tevoren een reminder naar de deelnemers met daarop nogmaals de datum van deelname, tijd, locatie, invulling van de dag en nogmaals de link naar de voormeting.

1.4 Werving
Nu de Tracks dagen zijn vastgesteld start je de werving op. Publiceer de data en locatie van uitvoering op Tracks.nu en op je eigen website. Door op de datum in de gewenste regio te klikken kan de deelnemer het aanmeldformulier invullen, deze komt dan automatisch terecht bij de juiste uitvoerder.

Zet de data van Tracks op alle relevante social mediakanalen, laat de flyers drukken en leg deze neer bij de toegestemde gemeentehuizen, rijschoolhouders en verzekeringsmaatschappijen. Lever ze eventueel digitaal aan voor hun digitale platform.

Zorg dat het online-aanmeldformulier actueel is en werkt.

1.5 Inschrijving deelnemers en bevestiging
De deelnemers vullen online het aanmeldingsformulier in. Op het moment dat ze zich hebben ingeschreven krijgen ze een automatische bevestigingsmail waarin de voorwaarden van deelname vermeld staan. Indien er een afspraak met een verzekeringsmaatschappij is, staan deze voorwaarden er ook in vermeld. In deze mail zit tevens de link van de voormeting, welke de deelnemers uiterlijk voor de dag van deelname ingevuld dienen te hebben.

1.6 Evaluatie en afronding
Na elk onderdeel vindt er een mondelinge evaluatie plaats. Aan het eind van de dag vullen zowel de instructeurs als deelnemers online een dag-evaluatie in.

Twee weken na uitvoering van het project krijgt de deelnemer een link naar de digitale nameting toegestuurd. Deze wordt door Contact Onderwijsadviesbureau verstuurd. Na het invullen van deze nameting ontvangt de deelnemer een certificaat van deelname, welke ze eventueel kunnen gebruiken voor de korting op hun autoverzekeringspolis.

Nadat Tracks is uitgevoerd factureert u het project. Op de factuur vermeldt u minimaal een opgave van het aantal deelnemers, uit welke gemeente ze komen, locatie van uitvoering, de dag van uitvoering en een korte omschrijving van de verrichte prestatie. Desgewenst vermeldt u nog een aangegeven projectnummer.

1.7 Effectmeting
Aan het einde van het projectjaar stuurt Contact Onderwijsadviesbureau (onafhankelijke partij) de verwerkte gegevens van de voor- en nameting en de evaluatieformulieren in een rapportage aan de subsidieverstrekker, uitvoerder en eventuele verzekeraar.  Op verzoek kan deze rapportage telefonisch toegelicht worden. Deze rapportage bevat minimaal de volgende gegevens: aantal deelnemers per gemeente, resultaten van de voor- en nameting, aanvullende gegevens evaluatie instructeurs, of er op korte termijn verandering van gedrag heeft plaatsgevonden en of inzicht en kennis zichtbaar is toegenomen. Zo heeft de opdrachtgever/subsidieverstrekker elk jaar inzicht in de effecten van de training.

Mochten de effecten uit de rapportages aanleiding geven om het project aan te passen, dan onderzoekt Contact conform de richtlijnen van het CROW, onderwijskundig, waar het project of de omstandigheden aangepast moeten worden. In overleg met de subsidieverstrekker en het CROW voert u de aanpassingen door. Deze aanpassing wordt, indien nodig, ook doorgegeven aan de toolkit van het CROW.

1.8 Jaarlijkse actualisatie en borging Tracks
Tracks wordt zowel door subsidieverstrekker en uitvoerders gemonitord op actuele regelgeving middels de informatie e-mails van het CROW, NWO, verkeerskunde.nl, verkeer in beeld, gedragswetenschappelijke inzichten en de actuele ongevallencijfers. Naar aanleiding van bovenstaande aangevuld met de evaluaties van deelnemers en instructeurs en voor- en nameting van het afgelopen jaar wordt het programma indien nodig aangepast. De aanpassingen gebeuren altijd in overleg met de opdrachtverstrekkers en uitvoerders. Na goedkeuring worden deze aanpassingen ook verwerkt in de documentatie, door de uitvoerders besproken met de instructeurs en, indien nodig, doorgegeven aan het CROW.

Aanvullende informatie

Extra informatie kan gevonden worden op de website en anders kan de Checklist opgevraagd worden bij de aangegeven contactpersonen. 

Evaluatieonderzoek

Zoals bij ‘toetsing en evaluatie’ is genoemd heeft Tracks een digitale voor- en nameting, waarbij gemeten wordt of de leerdoelen zijn behaald en wat het effect is. De voor- en nameting zijn door een onafhankelijk wetenschappelijk onderzoeker opgesteld. Deze metingen bevatten gedrags-, inzichts- en kennisvragen. Van elke deelnemer zijn zo de uitkomsten beschikbaar.

Elk jaar wordt een vergelijk gemaakt met de effecten van het voorgaande jaar onder de deelgenomen kandidaten. Hier wordt een rapportage van opgesteld door een onafhankelijke organisatie. Deze rapportage wordt aan de subsidieverstrekker en uitvoerder verstrekt. Op deze manier is er zicht op de effecten van Tracks en wordt Tracks waar nodig aangepast op basis van deze gevonden effecten.

Uit eerder onderzoek van een soortgelijk project, welke in 2019 gestopt is, blijkt een afname in ongevalbetrokkenheid van 25% onder de deelnemers (SWOV, 2015).